Książka "O Żeromskim, Mazurach i Działdowie"
W ostatnich dniach grudnia 2012 ukazała się wydana przez Starostwo Powiatowe w Działdowie książka "O Żeromskim, Mazurach i Działdowie". Ma ona charakter publicystyczny, i popularnonaukowy, jest przeznaczona w związku z tym dla szerokiej publiczności.
W książce przedstawiam sprawę mazurską w naszym mieście i powiecie, wskazując na jej ścisły związek ze sprawą polską. To, co robiono dla dobra działdowskich Mazurów u nas przed wojną miało też związek z systuacją Mazurów mieszkających za kordonem.
Dużo dobrego zrobiono wówczas dla mieszkających na Działdowszczyźnie Mazurów. Zwróciłem również uwagę na złożoność sprawy mazurskiej w powiecie działdowskim, na rzeczywiste możliwości pańśtwa polskiego powstałego po 123 latach niewoli i powojnie z bolszewikami w 1920r. Mimo trudności państwo polskie wspierało Działdowszczyznę. Polacy sprawy mazurskiej nie przegrali. Stworzono przecież w mieści i powiecie od podstaw szkolnictwo podstawowe i średnie, ogólnokształcące i zawodowe, instytucje kultularne, jak Muzeum Mazurskie, wydawano pisma itp. Starano się podnieść w ten sposób poziom oświaty i kultury wśród mieszkańców miasta i powiatu. PRace służące Mazurom i pozostałym mieszkańcom miasta i powiatu zostały przerrwane w trakcie ich realizacji przez akresję niemicko-sowiecką w 1939r. Niemcy i Rosjanie rozwiązali oczywiście problem mazurski przy pomocy terroru, natomiast Polacy przestrzegali praw człowieka.
W książce przedstawiłem ponadto sylwetki wybitnych działaczy mazurskich, zwórciłem uwagę na zasługi "Cieszyniaków", którzy tworzyli u nas szkoły polskie, amorząd gminny i powiatowy. Wspomniałem o zasługach ewangielików augsburskich z Warszawy, jak bp Juliusz Burche, Jerzy Kurnatowski, Emilia Sukertowa - Biedrawina, także miejscowych działaczy mazurskich jak Karol Małłek, Edward Szymańskii inni.
Opisałem również zasługi Stefana Żeromskiego dla sprawy mazurskiej i polskiej, wspomniałem jego udział w plebiscycie na Warmii, Mazurach i Powiślu w 1920r. Zwróciłem również uwagę na znaczenie dla sprawy polskiej i mazurskiej Państwowego Seminarium Nauczycielskiego, na rolę jego twórcy - Józefa Biedrawy, na osiągnięcia wielu wybitnych absolwentów etj szkoły. Wspomniałem m.in. o Alojzym Lipińskim, synu Mazura z Narzymia. Opisałem sukcesy sportowe Wilhelma Kornatowskiego również syna Mazura z Działowa. Zasługi opisanych działaczy dla Działdowszczyzny budzą szacunek.
Wspomniałem też o błęach popełnionych przez działaczy mazurskich i samorządowych w walce z organizacjami niemieckimi, ale jego zdaniem bilans podejmowanych zdiałań dla wspólnego dobra był dla nas korzystny, zrobili więcej dobrego niż złego, dlatego zasłużyli na pamięć i szacunek.
Ireneusz Tyburski
G.D. 04-01-2013